تأثیر فتاوای جهاد با متفقین در مردم سیستان و بلوچستان دوره جنگ جهانی اول

تأثیر فتاوای جهاد با متفقین در مردم سیستان و بلوچستان دوره جنگ جهانی اول[1] عباس سرافرازی[2] چکیده اقوام ساکن در سیستان و بلوچستان در سال‌هایی که به جنگ جهانی اول انجامید، بر اثر تبلیغات و کارهای متحدین و متفقین، به هواداری از آنان پرداختند. کارهای آلمانی‌ها و رهبران آزادی‌خواه ایرانی و فعال شدن حزب دموکرات در کرمان، در مردم سیستان و بلوچستان تأثیر می‌گذارد و با اینکه این دو ناحیه پیش‌تر نیز از حوادث ضد انگلیسی شبه قاره تأثیر پذیرفته بودند، حوادث عثمانی و هند بر ضد سلطه بیگانگان در ایران بی‌اثر نبود و هم‌کیشی ایرانیان با عثمانیان، آنان را به پشتیبانی از آنان بر می‌انگیخت. تقسیم ایران بر اساس قرار 1907، اسلام‌ستیزی غربیان و اندیشه اتحاد در جهان اسلام، شور و شوق فراوانی برای مبارزه پدید آورد. جنگ جهانی اول، واکنش و تحرکاتی میان علمای شیعه و اهل‌سنت برانگیخت. هر دو گروه فتاوای جهادی صادر کردند و بر پایه آنها، همه مسلمانان جهان را به جهاد فرا خواندند. شیعیان ناحیه سیستان به دنبال فتاوای جهادی علمای خود و اهل‌سنت بلوچستان به دنبال فتاوای جهادی علمای اهل‌سنت، به مبارزه با انگلیسی‌ها برخاستند. فتاوای جهادی در این مناطق چاپ و منتشر شد و شور مذهبی مردم شیعه و سنی منطقه را برانگیخت. انگلیسی‌ها و برخی از حاکمان محلی و پیروان آنان، برای گرفتن فتاوا می‌کوشیدند. احساسات ضد انگلیسی مردم جنوب شرق ایران به دعوت علمای دینی، بر این دلالت می‌کند که مبارزه و جهاد با نیروهای بیگانه در ایران به حرکتی ملّی ـ مذهبی بدل شد و برکنار از مذهب و قومیت خاص، به مقاومت در برابر بیگانگان پرداخت.   [1]. تاریخ دریافت 29/2/93، تاریخ پذیرش 6/5/93. [2]. دانشیار دانشگاه مشهد، گروه تاریخ، مشهد، ایران. [email protected]